Punto de información 5
Este es sin duda uno de los lugares idóneos para observar el Domo de Ataun. Desde aquí se puede apreciar perfectamente la forma circular del borde formado por las calizas del Domo. Cuando las rocas que se acumularon en el suelo marino durante el Cretácico inferior empezaron a elevarse, una interferencia entre dos pliegues las deformó en forma de cúpula. Gracias a un proceso erosivo de millones de años, el Domo, que en el pasado tendría una forma más evidente, se ha erosionado hasta adquirir el aspecto actual. En este proceso de erosión, los materiales arcillosos del interior y exterior del Domo se han desgastado más rápidamente. Estos son más blandos que las calizas, por lo que presentan un relieve más bajo. Por ello, hoy en día son las calizas las que destacan en el borde del Domo.
Informazio orokorra: Domoaren sorrera
Domoaren sorrera azaltzeko, bi fase orokor nabarmendu daitezke. Batetik, gaur Domoan aurki ditzakegun materialak pilatu ziren garaia dago. Bestetik, material horiek goratu eta gaur egungo itxura lortu arteko eraldaketa prozesua aipatu behar da.
Materialen metaketa orain dela 120 milioi urte sortzen hasitako itsaso batean gertatu zen, Kretazeo deituriko garaian. Gaur egun Ataun deitzen diogun eremua itsaspean zegoen garai hartan, baina itsaso hartan ere, milioika urteetan zehar, baldintza ezberdinetako momentuak egon ziren. Kosta gertuago zegoen garaietan, ibaiek kontinentetik garraiaturiko buztinak ugariagoak ziren. Horrela sortu ziren tupak eta lutitak. Kosta urruntzearekin, ordea, buztinak gutxiagotu eta karbonatodun materialen metaketa nagusitu zen, kareharriak sortuz. Karbonato pilaketa hori, garai hartako itsasoan bizi ziren mota ezberdinetako molusku eta koralei zor zaie. Izan ere, hauek hiltzerakoan, hauen oskol eta egiturak itsaspean metatu ziren, gaur egun Domoan gailentzen diren kareharriak sortuz. Horrela, milioika urteetan zehar, itsaspean buztin kontzentrazio handiko materialen artean, kareharri geruza bat pilatu zen, sandwich bat balitz moduan. Gerora ere, geruza horien gainean, milaka metro metakin edo sedimentu gehiago ere pilatu ziren. Kretazeo garai honetan itsaspeak jasan zituen prozesuen ondorioz, geruza horiek ez zituzten gainazal lau batzuk osatzen, tolestuta zeuden, arku bat sortuz bezala.
Orain dela 50 milioi urte, ordea, orogenia alpetarra deituriko garaia hasi zen: Iberiar plakak Europarekin talka egin zuen eta gertakari hark sorturiko indarren ondorioz, milioika urtetan zehar itsaspean metaturiko materialak goratzen hasi ziren. Ataungo Domoa ezezik, Euskal Herriko eta Pirinioetako mendiak ere orduan altxatu ziren. Hemen urpean kokatzen ziren tolesturiko material horiek kontrako norantzan deformatzen hasi ziren, bi tolesduren arteko interferentzia bat sortuz. Horren ondorioz, material horiek kupula edo esfera-erdi moduan altxatzen hasi ziren. Goratze prozesu hark 20 milioi urte inguru iraun zituen. Material hauek, lehenengo itsaspetik ateratzerakoan eta gero prezipitazioen eraginez, higatuz joan dira milioika urteetan zehar, gaur arte. Domoko kupula horretan, kareharriak arroka buztintsuz osaturiko bi geruzen artean zeudenez, kupularen sabaia higatzearekin batera, kareharrien kanpoko eta barruko materialak azkarrago higatu dira, arroka buztintsuak (tupak eta lutitak) kareharriak baino biguinagoak direlako. Horregatik, Ataungo Domoa hain ikusgarria egiten duen kareharrizko koroa formako mailoak gailentzen dira.
Las principales cumbres que dominan la cresta del Domo se ven perfectamente desde aquí: Agautz, Leizadi, Artzateaitza, Muñoaran, Mallos del Loibe, Jentilbaratza, Aizkoate, Intzartzu y Arastortz. Los arroyos Aitzarte y Kobatxo, que recogen las aguas superficiales del interior del Domo, han abierto dos cañones en el borde calizo, los cuales se aprecian perfectamente desde aquí. Debido a que la erosión dominante ha sido provocada por los arroyos, estos pequeños valles creados por las regatas presentan un marcado aspecto de “V” característico de los valles fluviales. Los arroyos Aitzarte y Kobatxo han modelado a su vez el relieve del interior del Domo. Entre las dos áreas o valles que más han erosionado estos dos arroyos, destaca también la cima de Bedamaburu, situado en el centro del Domo.
