Punto de información 2
A pesar de no estar a gran altitud, la forma circular del Domo ya se puede apreciar bastante bien. A la izquierda podemos ver la apertura de Arrateta, abierta por el arroyo Aitzarte en el borde del Domo. Encima de ella se encuentra la cima de Jentilbaratza, sobre la cual se ven las cumbres de Aizkoate e Intzartzu. La pendiente que tenemos enfrente forma la ladera oeste del Domo. Aunque no se vea desde este lugar, en el otro lado se encuentran unos roquedos de grandes escarpes conocidos como los mallos de Loibe. Siguiendo hacia el sur se puede ver también el cañón abierto por el arroyo Kobatxo. Siguiendo esta cresta se encuentran los montes Leizadi y Agautz.
El Domo de Ataun es una estructura geológica muy singular. Una alternancia de materiales de diferente dureza se deforma en forma de cúpula debido a una interferencia entre dos pliegues. A medida que esta estructura se ha ido deshaciendo debido a la erosión, se ha producido un mayor desgaste de los materiales blandos que se encuentran dentro y fuera. Esto ha hecho que prevalezca la capa más dura, creando una especie de corona caliza. Esta es la razón por la que destacan las calizas en forma de corona que tenemos en frente.
Informazio orokorra: Domoaren sorrera
Domoaren sorrera azaltzeko, bi fase orokor nabarmendu daitezke. Batetik, gaur Domoan aurki ditzakegun materialak pilatu ziren garaia dago. Bestetik, material horiek goratu eta gaur egungo itxura lortu arteko eraldaketa prozesua aipatu behar da.
Materialen metaketa orain dela 120 milioi urte sortzen hasitako itsaso batean gertatu zen, Kretazeo deituriko garaian. Gaur egun Ataun deitzen diogun eremua itsaspean zegoen garai hartan, baina itsaso hartan ere, milioika urteetan zehar, baldintza ezberdinetako momentuak egon ziren. Kosta gertuago zegoen garaietan, ibaiek kontinentetik garraiaturiko buztinak ugariagoak ziren. Horrela sortu ziren tupak eta lutitak. Kosta urruntzearekin, ordea, buztinak gutxiagotu eta karbonatodun materialen metaketa nagusitu zen, kareharriak sortuz. Karbonato pilaketa hori, garai hartako itsasoan bizi ziren mota ezberdinetako molusku eta koralei zor zaie. Izan ere, hauek hiltzerakoan, hauen oskol eta egiturak itsaspean metatu ziren, gaur egun Domoan gailentzen diren kareharriak sortuz. Horrela, milioika urteetan zehar, itsaspean buztin kontzentrazio handiko materialen artean, kareharri geruza bat pilatu zen, sandwich bat balitz moduan. Gerora ere, geruza horien gainean, milaka metro metakin edo sedimentu gehiago ere pilatu ziren. Kretazeo garai honetan itsaspeak jasan zituen prozesuen ondorioz, geruza horiek ez zituzten gainazal lau batzuk osatzen, tolestuta zeuden, arku bat sortuz bezala.
Orain dela 50 milioi urte, ordea, orogenia alpetarra deituriko garaia hasi zen: Iberiar plakak Europarekin talka egin zuen eta gertakari hark sorturiko indarren ondorioz, milioika urtetan zehar itsaspean metaturiko materialak goratzen hasi ziren. Ataungo Domoa ezezik, Euskal Herriko eta Pirinioetako mendiak ere orduan altxatu ziren. Hemen urpean kokatzen ziren tolesturiko material horiek kontrako norantzan deformatzen hasi ziren, bi tolesduren arteko interferentzia bat sortuz. Horren ondorioz, material horiek kupula edo esfera-erdi moduan altxatzen hasi ziren. Goratze prozesu hark 20 milioi urte inguru iraun zituen. Material hauek, lehenengo itsaspetik ateratzerakoan eta gero prezipitazioen eraginez, higatuz joan dira milioika urteetan zehar, gaur arte. Domoko kupula horretan, kareharriak arroka buztintsuz osaturiko bi geruzen artean zeudenez, kupularen sabaia higatzearekin batera, kareharrien kanpoko eta barruko materialak azkarrago higatu dira, arroka buztintsuak (tupak eta lutitak) kareharriak baino biguinagoak direlako. Horregatik, Ataungo Domoa hain ikusgarria egiten duen kareharrizko koroa formako mailoak gailentzen dira.
La caliza, a pesar de ser una roca dura, se disuelve bajo la influencia del agua de lluvia. Esta disolución afecta a las fisuras y poros de la roca, formando grietas. Este hecho ha dado lugar a las cuevas y simas que podemos encontrar en esta zona, así como a las kilométricas galerías subterráneas que componen estas cavidades. Al conjunto de estas estructuras geológicas se las denomina “karst”. En los bordes del Domo hay más de 200 cuevas y simas, y en algunas de ellas se han realizado importantes descubrimientos en los ámbitos de la arqueología y la paleontología.